BUDOWA I FUNKCJE SKÓRY KLASA 7

Podstawa programowa:

III.2. najistotniejsze treści do nauczenia:

1. określać funkcje skóry;
2. wskazywać powiązania między budową skóry a funkcjami jakie ona pełni;

Czyli skupimy się na tym, jak zbudowana jest skóra i jakie dzięki temu pełni funkcje.

Gotowy? To zaczynamy!

Warto zaznaczyć na wstępie, że SKÓRA TO NARZĄD. Bardzo ważny narząd pełniący cały szereg funkcji w naszym organizmie.

Najpierw tak ogólnie, o funkcjach jakie pełni skóra:

1. Ochrona: skóra chroni przed urazami, wnikaniem drobnoustrojów, promieniowaniem UV oraz przed utratą wody
2. Wydzielanie: w skórze produkowany i wydzielany jest pot i łój
3. Wydalanie: skóra umożliwia wydalenie zbędnych produktów przemiany materii – mocznika, nadmiaru wody i nadmiaru soli
4. Wytwarzanie: pod wpływem Słońca w skórze wytwarzana jest witamina D3
5. Termoregulacja: dzięki tej funkcji organizm chroniony jest przed przegrzaniem lub nadmierną utratą ciepła
6. Odbiór bodźców: skóra umożliwia kontakt ze środowiskiem zewnętrznym.

Zobacz! Już omówiliśmy punkt pierwszy z podstawy programowej.

Teraz punkt drugi.

Każda z tych funkcji wynika z budowy skóry. Mówiąc inaczej…nic samo się nie dzieje. To poszczególne elementy budowy skóry pozwalają jej pełnić odpowiednie funkcje. W podstawie programowej ujęto to jednym sformułowaniem: powiązanie między budową skóry a funkcjami jakie ona pełni

Przejdźmy zatem najpierw do budowy skóry

Skóra SKŁADA SIĘ Z DWÓCH WARSTW: naskórka i skóry właściwej. Skóra leży na warstwie podskórnej.

NASKÓREK

Naskórek zbudowany jest z tkanki nabłonkowej a dokładniej z nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Wśród tych wielu warstw nabłonka najważniejsze są: warstwa rogowa i warstwa rozrodcza

• warstwa rogowa to gruba warstwa spłaszczonych, twardych i martwych komórek. To najbardziej zewnętrzna warstwa – gdy dotykasz swojej skóry to właśnie tej warstwy. Jest odpowiedzialna za ochronę przed urazami mechanicznymi. Ściśle upakowane komórki umożliwiają ochronę przed wnikaniem drobnoustrojów oraz ochronę przed utratą wody

• warstwa rozrodcza: to najniższa warstwa w tkance nabłonkowej. Tutaj na drodze podziału komórek (a dokładniej mitozy) powstają nowe komórki nabłonkowe które wypychane są „do góry”. Dzięki temu procesowi zrogowaciałe komórki znajdujące się w warstwie rogowej zostają zastąpione nowymi.
  
  W warstwie rozrodczej znajdują się także komórki barwnikowe. Produkują one barwnik – melaninę, która nadaje kolor naszej skórze i włosom, ale co najważniejsze w tym temacie: melanina chroni organizm przed szkodliwym działaniem promieni UV.

Ciach pyk! Funkcja ochronna skóry omówiona. Zwróć uwagę na powiązanie tej funkcji z budową – to odpowiednia budowa naskórka pozwala pełnić skórze funkcje ochronne

Wytwory naskórka

Z komórek znajdujących się w warstwie rozrodczej powstają także wytwory naskórka: gruczoły potowe, gruczoły łojowe, gruczoły mlekowe, paznokcie i włosy. Paznokcie i włosy pełnią wiele funkcji w świecie zwierząt, tu wspomnimy tylko o funkcji ochronnej (paznokieć chroni opuszek palca, włosy chronią przed wnikaniem drobnoustrojów oraz w niewielkim stopniu przed utratą ciepła). Gruczoły (potowe, łojowe i mlekowe) są wytworem naskórka, lecz znajdują się głębiej – w skórze właściwej

SKÓRA WŁAŚCIWA

Zbudowana jest z tkanki łącznej włóknistej. Zawiera włókna kolagenowe nadające skórze sprężystość i wytrzymałość na rozciąganie. W skórze właściwej znajdują się:

• gruczoły łojowe: wydzielają na powierzchnię skóry łój. Łój natłuszcza zewnętrzne warstwy naskórka co poprawia elastyczność, łój zawiera także substancje bakteriobójcze
• gruczoły potowe: wydzielają na powierzchnię skóry pot. Pot ma kwaśny odczyn co daje ochronę przed mikroorganizmami, pot parując chłodzi skórę, a więc bierze udział w termoregulacji, wraz z potem z organizmu wydalane są zbędne produkty przemiany materii m.in. nadmiar wody
  i nadmiar soli
• gruczoły mlekowe: wydzielają mleko, którym karmione są małe ssaki
• naczynia krwionośne: płynąca przez nie krew bierze udział w regulacji temperatury ciała. Naczynia krwionośne mogą się zwężać (zmniejszony przepływ krwi zmniejsza utratę ciepła) lub rozszerzać, przez co zwiększa się przepływ krwi, uwalniane jest ciepło – to chroni organizm przed przegrzaniem…a my nabieramy rumieńców
• receptory odbierające bodźce z otoczenia (dotyk, ucisk, ból oraz ciepło) umożliwiają kontakt ze środowiskiem zewnętrznym

Uff…trochę tych informacji się nagromadziło, uporządkujmy je więc pod kątem powiązania budowy skóry z funkcjami jakie pełni:

FUNKCJA	ELEMENT BUDOWY SKÓRY WŁAŚCIWEJ
wydzielanie potu i łoju	gruczoły potowe i łojowe
wydalanie zbędnych produktów przemiany materii	gruczoły potowe
termoregulacja (regulacja temperatury ciała)	gruczoły potowe, naczynia krwionośne
odbiór bodźców	receptory

A jeszcze, co z tą witaminą D? Otóż znajdująca się w skórze prowitamina D pod wpływem promieniowania UV przekształca się w witaminę D₃. Wytwarzanie witaminy D₃ zachodzi w pobliżu naczyń krwionośnych.

Teraz już możemy śmiało stwierdzić, że wszystkie funkcje skóry zostały omówione!

Skóra leży na warstwie podskórnej, która zbudowana jest z tkanki tłuszczowej. To właśnie ten kochany tłuszczyk gromadzący się pod skórą daje ochronę mechaniczną przed urazami oraz zabezpiecza przed utratą ciepła. Żadna z tych funkcji nie może jednak zostać wpisana do tabeli powyżej, gdyż:

TKANKA PODSKÓRNA NIE JEST CZĘŚCIĄ SKÓRY.

To wszystko co potrzebujesz wiedzieć o budowie i funkcjach skóry.

Ciach pyk! Zrobione!

Przydałaby się do tego notatka graficzna? Zobacz co mamy dla Ciebie w Kreoteam!

https://kursy.kreoteam.com/product/notatki-graficzne-z-biologii-dla-sp/