PODSTAWA PROGRAMOWA 2024 BIOLOGIA KLASA 5 SZKOŁA PODSTAWOWA

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Organizacja i chemizm życia. Uczeń:

1. przedstawia hierarchiczną organizację budowy organizmów;
2. dokonuje obserwacji mikroskopowych komórki (podstawowej jednostki życia), rozpoznaje (pod mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub na podstawie opisu) podstawowe elementy budowy komórki (błona komórkowa, cytoplazma, jądro komórkowe, chloroplast, mitochondrium, wakuola, ściana komórkowa) i przedstawia ich funkcje;
3. porównuje budowę komórki bakterii, roślin i zwierząt, wskazując cechy umożliwiające ich rozróżnienie;
4. przedstawia istotę fotosyntezy jako jednego ze sposobów odżywiania się organizmów (substraty, produkty i warunki przebiegu procesu) oraz planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ wybranych czynników na intensywność procesu fotosyntezy;
5. przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako sposoby uwalniania energii potrzebnej do życia (substraty, produkty i warunki przebiegu procesów) oraz planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące, że podczas fermentacji drożdże wydzielają dwutlenek węgla;
6. przedstawia czynności życiowe organizmów.

II Różnorodność życia.:

1. Klasyfikacja organizmów. Uczeń:

1. przedstawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej;
2. przedstawia charakterystyczne cechy organizmów pozwalające przyporządkować je do odpowiedniego królestwa;

2. Wirusy – bezkomórkowe formy materii. Uczeń:

1. uzasadnia, dlaczego wirusy nie są organizmami;
2. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez wirusy (grypa, ospa, różyczka, świnka, odra, AIDS).

3. Bakterie – organizmy jednokomórkowe. Uczeń:

1. podaje miejsca występowania bakterii;
2. przedstawia czynności życiowe bakterii;
3. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez bakterie (gruźlica, borelioza, tężec, salmonelloza);
4. wyjaśnia znaczenie bakterii w przyrodzie i dla człowieka.

4. Różnorodność i jedność roślin:

1. mchy – uczeń:
   a) dokonuje obserwacji przedstawicieli mchów (zdjęcia, ryciny, okazy żywe) i przedstawia cechy ich budowy zewnętrznej,
   b) na podstawie obecności charakterystycznych cech identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela mchów;
2. paprociowe – uczeń:
   a) dokonuje obserwacji przedstawicieli paprociowych (zdjęcia, ryciny, okazy żywe) oraz przedstawia cechy ich budowy zewnętrznej,
   b) na podstawie obecności charakterystycznych cech identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela paprociowych,
   c) wyjaśnia znaczenie paprociowych w przyrodzie;
3. rośliny nagonasienne – uczeń:
   a) przedstawia cechy budowy zewnętrznej rośliny nagonasiennej na przykładzie sosny,
   b) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych drzew nagonasiennych,
   c) przedstawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i dla człowieka;
4. rośliny okrytonasienne – uczeń:
   a) rozróżnia formy morfologiczne roślin okrytonasiennych (rośliny zielne, krzewinki, krzewy, drzewa)
   b) dokonuje obserwacji rośliny okrytonasiennej (zdjęcia, ryciny, okazy żywe); rozpoznaje jej organy i określa ich funkcje (korzeń, łodyga, liść, kwiat, owoc),
   c) rozróżnia elementy budowy kwiatu i określa ich funkcje w rozmnażaniu płciowym,
   d) planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ wybranego czynnika środowiska (temperatura, dostęp światła lub wody) na proces kiełkowania nasion,
   e) przedstawia sposoby rozprzestrzeniania się nasion,
   f) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych drzew liściastych,
   g) przedstawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i dla człowieka;
5. uczeń identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z grup wymienionych w pkt 1–4 na podstawie jego cech morfologicznych.

5. Grzyby – organizmy cudzożywne. Uczeń:

1) przedstawia środowiska życia grzybów (w tym grzybów porostowych);
2) wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do grzybów;
3) wykazuje różnorodność budowy grzybów (jednokomórkowe, wielokomórkowe);
4) przedstawia wybrane czynności życiowe grzybów (odżywianie, oddychanie);
5) przedstawia znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka.